بررسی وضعیت سیستم حمل ونقل عمومی در محدوده ترافیکی مرکز شهر مشهد از دیدگاه توسعه پایدار شهری

یکی از چالش های اساسی فراروی برنامه ریزی شهری در اواخر قرن بیستم رشد پیوسته میزان ترافیک بوده که دستیابی به توسعه شهری پایدار را تحت تأثیر خود قرار داده است. لذا یکی از راه حل های ارائه شده برای حل مشکلات ترافیکی و مسائل اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی ناشی از آن در شهر های بزرگ ، اعمال محدودیت های ترافیکی جهت کاهش تفاضای سفر و محدودیت تردد وسائط نقلیه شخصی و افزایش استفاده از وسائط نقلیه عمومی در محدوده مکانی و زمانی خاص بوده که یکی از ابزارهای مدیریت سیستم حمل ونقل می باشد. در این تحقیق ضمن بررسی دیدگاه های نظری و روند عملی چگونگی اعمال طرح محدودیت ترافیکی در جهان و ایران، مشخصا به تحلیل و ارزیابی این امر در شهر مشهد با تاکید بر محدوده ترافیکی مرکز شهردر نوروز1388 به روش توصیفی ـ تحلیلی پرداخته شده است. یافته های تحقیق با استفاده از تنظیم دو پرسشنامه نظرسنجی از شهروندان وزائران (حجم نمونه مورد نظر 150 نفر) ونظرخواهی از مدیران وکارشناسان اجرایی طرح (حجم نمونه مورد نظر 40 نفر) اخذ گردید. تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه های تحقیق توسط نرم افزارهایspss و microsoft office excel صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد که بین اعمال محدودیت تردد وسایل نقلیه شخصی و دستیابی به حمل ونقل پایدار در مشهد رابطه وجود دارد. این ارتباط به گونه ای است که اعمال محدودیت در نسبت استفاده از وسایل نقلیه عمومی توسط شهروندان و زائران تاثیر دارد و باعث افزایش استفاده از وسایل نقلیه همگانی و 14.6 درصد کاهش در استفاده از وسایل نقلیه شخصی شده است. همچنین 70.7 درصد افراد پاسخگو اجرای طرح را موجب روان شدن جریان ترافیک در محدوده مرکزی شهرمی دانند و70 درصد موافقند که اجرای طرح باعث تسهیل در دسترسی ها می شود. همچنین58 درصد افراد مورد بررسی اجرای طرح را سبب کاهش آلودگی هوا،54 درصد افراد موجب کاهش آلودگی صوتی و 56 درصد افراد هم اجرای طرح فوق را سبب کاهش مصرف سوخت بیان کرده اند. بنابراین به لزوم اجرای طرح در ایام خاص دراین محدوده پی می بریم هر چند که66 درصد کسبه اجرای طرح را موجب کسادی کار خود دانسته اند. علاوه بر این راهکارهای مدیران و کارشناسان جهت رسیدن به حمل ونقل پایدار، شامل اجرای طرح محدودیت ترافیکی و پیوسته نمودن آن در هسته مرکزی شهر، استفاده بیشتر از سیستم حمل ونقل همگانی، مدیریت عرضه و تقاضای حمل ونقل، افزایش ظرفیت پارکینگ ها و مدیریت واحد شهری و... است . بنابراین با توجه به تمایل شهروندان به استفاده از وسایل حمل ونقل همگانی به ویژه در زمان اجرای طرح، پیشنهاد می شود که برنامه ریزان در جهت ارتقاء وضعیت سیستم حمل و نقل عمومی و در نظر گرفتن تسهیلاتی برای عرضه بهتر این سیستم ها تلاش نمایند. زیرا صرفاً ایجاد محدودیت مشکل را حل نخواهد کرد، بلکه ایجاد تغییر در روشهای سفر است که بار ترافیکی منطقه را کاهش خواهد داد. همچنان که ملاحظه می شود، حمل و نقل عمومی در محدوده نقش کلیدی و حساسی را ایفا خواهد کرد، نقشی که اگر از عهده آن برنیاید، کل پروژه را با مشکل مواجه خواهد ساخت.